GLENDOWER

(Addasiad o ysgrif a roddais ar y fforwm ‘Enwau Lleoedd’)

Yn lle paratoi rhyw ddeunydd ar gyfer fy ngwaith y pnawn yma, euthum ar gyfeiliorn wrth sylwi, ar Fapiau Google, fod yn Los Angeles, California, heol o’r enw Glendower Avenue.

A dyma fi’n dechrau chwilio am ragor o enghreifftiau.

Mae’r enw Glyn Dŵr / Glyndŵr*, ar ei wedd Saesneg Glendower / Glendowr, i’w weld mewn sawl gwlad, yn aml mewn mannau lle y bu Cymry alltud yn byw ar un adeg.

*Glyn Dŵr yn ôl Geiriadur yr Academi; Glyndŵr (llai cywir?) gan amlaf.

Mae’r rhan fwyaf o’r enwau hyn, tybiwn, yn cyfeirio yn uniongyrchol at Owain Glyn Dŵr fel emblem y Cymry, i goffáu’n harwr cenedlaethol, ond mae’n bosibl hefyd fod yr enw yn gyfeiriad anuniongyrchol mewn rhai o’r enwau (enw llong hwyrach; neu’r Glendower sydd yn gymeriad yn nrama Henry IV, Part 1 gan Shakespeare; enw ‘persain’ heb iddo gynnwys hanesyddol neu genedlaethol; enw bedydd neu enw barddol rhyw unigolyn; o ‘Glendower’ oedd yn enw tŷ neu ardal yn wreiddiol; ayyb. Er enghraifft, daw’r heolydd yn British Columbia yn y rhestr isod o’r mynydd Mount Glendower yn yr un dalaith o bosibl; ac o enw llong y daw enw’r greigres yn Queenland, Awstralia?)

Nid yw’r ffurf Gymraeg i’w gweld ar wahân i enwau yng Nghymru ei hun.

Cymru 
Glendower Place (??Maes Glyndŵr) Hanmer, Wrecsam
Glendower Buildings (??Tai Glyndŵr), Stryd yr Eglwys, Llansanffraid Glan Conwy
Glyndwr Street (??Stryd Glyndŵr), Dolgellau 
Glyndwr, Cnwclas
Glyndwr Road (??Ffordd Glyndŵr), Aberyswyth
Glendower Buildings (??Tai Glyndŵr), Dinbych y Pysgod
Glendower Street (?? Heol Glyndŵr), Dowlais, Merthyr Tudful 
Glendower Close (??Clos Glyndŵr) Bracla
Glyn-dwr Avenue (??Coedlan Glyndŵr), Pont-y-pridd
Glendower Court (??Llys Glyndŵr), Heol y Felindre, Yr Eglwysnewydd, Caerdydd
Glyndwr Road (??Heol Glyndŵr), Cwm-brân
Glendower Street (??Heol Glyndŵr), Trefynwy 

(Llwybr Glyndŵr / Glyndŵr’s Way, Llandrindod, Llanidloes, Treyclo, ayyb)

Heol Glyndwr (??Glyndŵr), Coed-poeth

Ffordd Glyndwr (??Glyndŵr), Northop

Yr Alban 
Glendower Way, Pàislig / Paisla / Paisley, Yr Alban

Iwerddon 
Glendower Street, Béal Feirste / Belfast
Glendower Court, Baile an Chollaigh / Ballincolig, Contae Chorcaigh / County Cork

Lloegr 
Glendower Avenue, North Shields
Glendower Street, Bootle, Lerpwl 
Glendower Road, Waterloo, Lerpwl
Glendower Drive, Cheetham, Manceinion
Glendower Park (enw ar heol), Adel, Leeds 
Glendower Road, Perry Barr, Birmingham 
Glendower Road, Walsall
Glendower Close, Gnosall, Stafford
Glendower Approach, Heathcote, Warwickshire
Glendower Avenue, Coventry 
Glendower Close, Daventry
Glendower Road, Llanllieni / Leominster, Swydd Amwythig 
Glendower Court, Greenfields, Amwythig / Shrewsbury 
Glendower Close, Churchdown, Caerloyw / Gloucester
Glendower Road, Mortlake, Llundain
Glendower Gardens, Mortlake, Llundain
Glendower Place, South Kensington, Llundain (Glendower Mansions, Glendower Preparatory School)
Glendower Road, East Sheen, Llundain 
Glendower Crescent, Orpington, Surrey
Glendower Road, Peverell, Plymouth

Unol Daleithiau America
Glendower Street, Ashland, Oregon
Glendower Avenue, Los Angeles
Glendower Place, Los Angeles
Glendower Road, Los Angeles
Glendower Stairs, Los Angeles
Glendower Plantation, Ashville, Florida 
Glendower Court, Jacksonville, Florida
Glendower Circle, Sun City Center, Florida 
Glendower Lane, Plano, Texas
Glendower Drive, Fairfax Village, Spring, Texas
Glendower Drive, Louisville, Kentucky
Glendower Place, Franklin, Tennessee
Glendower Court, Nashville, Tennessee
Glendower Court, Goodlettsville, Tennessee
Glendower Way, Knoxville, Tennessee
Glendower Cove, Cordova, Tennessee
(enw ar adeilad) The Glendower Building, 3630 N Meridian St, Indianapolis, Indiana
Glendower Way, Roswell, Georgia
Glendower Drive, Kirkwood, Missouri
Glendower Terrace, Elgin, Illinois
Glendower Place, Whitewater Township, Hanilton County, Ohio
Glendower Avenue, Columbus, Ohio
Glendower Street, Mapleton, Pennsylvania
Glendower Drive, Lancaster, Pennsylvania 
Glendower Road, Hamden. Connecticut
Glendower Road, Boston, Massachusetts 
Glendower Road, Roslindale, Massachusetts
Glendower Road, Melrose, Massachusetts
Glendower Circle, Pittsville, New York 
Glendower Way, Victor, New York
Glendower Drive, Salisbury, North Carolina
Glendower Road, Raleigh, North Carolina
Glendower Court, Springfield, Virginia 
Glendower Court, Ashburn, Virginia
Glendower Road, Midlothian, Virginia 
East / West Glen Dower Drive, Fredericksburg, Virginia
Glendower Road, Scotsville, Virginia 
Glendower Road, Natural Bridge, Virginia (yn y llun isod)

Glendower Court, Laurel, Maryland
Glendower Road, Gaithersburg, Maryland

(enw tŷ ) Glendower: (wedi ei drosi o’r wicipedia Saesneg): 
Tŷ hanesyddol yn arddull y Diwygiad Groegaidd yw Glendower, a elwir bellach yn Gofadail Daleithiol Glendower (Glendower State Memorial) neu Blasty Glendower (Glendower Mansion), ac wedi ei leoli yn 105 Coedlan Cincinnati (Cincinnati Avenue), Ffordd U.D.A 42 (U.S. Route 42), yn Lebanon , Ohio. Fe'i hadeiladwyd yn 1836 gan Amos Bennett ar gyfer John Milton Williams, masnachwr o Lebanon, ac fe’i henwyd ar ôl Owain Glyndŵr (Owen Glendower). Mae wedi’i ddisgrifio yn "un o'r enghreifftiau gorau o bensaernïaeth yr Adfywiad Groegaidd yn y Gorllewin Canol”. Ar 10 Tachwedd, 1970, fe’i hychwanegwyd at y Gofrestr Genedlaethol o Leoedd Hanesyddol. Defnyddir yn aml dir Glendower gan ailgrewyr brwydrau’r Rhyfel Cartref.

Canada 
Glendower, Ontario, Canada (enw ardal ar bwys Gidfrey; enw gynt ar fwynglawdd)
Glendower Circuit, Scarborough, Ontario
Glendower Crescent, Georgina. Ontario
Glendowr [sic] Street, Sudbury, Ontario 
Glendower Road, Victoria, British Columbia, Canada
Glendower Drive, Richmond, British Columbia, Canada
Glendower Gate, Richmond, British Columbia, Canada
Mount Glendower, British Columbia

De Affrica 
(enw ar fynydd) Glendower Peak, Port Alfred, Province of Eastern Cape

Glendower Drive, Pretoriuspark, Pretoria
Glendower, Dennemere, Cape Town 
Glendower Close, Sunningdale, Cape Town

Glendower Avenue, Dunvegan, Edenvale, Johannesburg (wrth ochr maes golff y Glendower Golf Club; mae'r maes mewn ardal o Edenvale o’r enw Dowerglen, sef elfennau Glendower o chwith mae’n debyg) 

Seland Newydd
Glendower ‘darn o dir yn Ponatahi, i’r de o Carterton’ gynt

Awstralia
(enw ar greigres) Glendower Point Reef, Queensland

(enw ar nant) Glendower Creek, Pinbeyan, New South Wales 

(enw ar fynydd) Glendower Mountain, Mulla Creek, New South Wales

(enw ar lwybr) Glendower Trail, Walcha, New South Wales 

(enw ar ffermdy) New Glendower, Queensland

(enw ar dŷ) Glendower, 5 Lloyds Road, Bathurst, Gormans Hill, New South Wales (Tŷ Eidalaidd Fictoraidd Diweddar)

(enw ar dŷ) Glendower, Burgmann’s Lane, Hillvue, New South Wales

Glendower Road, Holtze, Northern Territory
Glendower Street, Sunnybank, Brisbane, Queensland
Glendower Street, Mount Lofty, Queensland 
Glendower Close, Armidale, New South Wales
Glendower Street, Rivermeadow, New South Wales
Glendower Street, Gilead, New South Wales
Glendower Avenue, Eastwood, New South Wales 
Glendower Court, Mooroolbark, Victoria
Glendower Street, Perth, Western Australia 
Glendower Way, Spearwood, Western Australia
Glendower Road, Southern Cross, Western Australia
Glendower Road, Carrolup, Western Australia

Sri Lanka
Hotel Glendower, Nuwara Eliya, Central Province


(lluniau gan Google)