Cyfweliad fu yma ddoe yng Nghatalonia ym mhapur newydd El Punt / Avui (23 Gorffennaf 2012).

Yr wyf wedi ychwanegu ambell sylw.

SARA MEDI JONES  INDEPENDENTISTA GAL·LESA ASSESSORA AL PARLAMENT EUROPEU

SARA MEDI JONES: ANNIBYNIAETHWRAIG O GYMRAES AC YMGYNGHORYDD YN SENEDD EWROP

PREGUNTA

6 de març del 2009. En un col·loqui amb treballadors de les institucions europees, Sara Medi Jones va fer la inesperada pregunta a Hillary Clinton, que va evitar mullar-se. L'endemà milers de persones es manifestaven a Brussel·les per l'Estat català.

CWESTIWN
6 Mawrth 2009. Mewn trafodaeth â gweithwyr y sefydliadau Ewropeaidd, gofynnodd Medi Sara Jones gwestiwn annisgwyl i Hillary Clinton, a osgôdd ei ateb yn ddiflewyn ar dafod..Y diwrnod wedyn bu miloedd o bobl ym gorymdeithio ym Mrwsel dros gael gwladwriaeth Gatalanaidd.

Catalunya podria ser independent el 2016

Gallai Catalonia fod yn annibynnol yn 2016

23/07/12 02:00 - Brwsel - Albert Segura

Foto: Sara Medi Jones amb una bandera de Gal·les al Parlament europeu

Llun: Sara Medi Jones â baner Cymru yn Senedd Ewrop

Assessora de la presidenta del Plaid Cymru independentista gal·lès a l'eurocambra, Sara Medi Jones va arrencar el 2009 a Hillary Clinton el compromís que els Estats Units no interferiran si Catalunya, Escòcia o Gal·les s'independitzen.

Ymgynghorydd yn Senedd Ewrop i Lywydd Plaid Cymru, plaid sydd yn sefyll dros annibyniaeth i Gymru, yw Sara Jones. Yn 2009 cafodd i Hillary Clinton ymrwymo na fyddai’r Unol Daleithau yn ymyrryd pe buasai Catalonia, yr Alban neu Gymru yn datgan eu hannibyniaeth.

.

“No interferiré en els afers interns de cap estat europeu”, li va respondre Clinton...
"Ni fyddaf yn ymyrryd ym materion mewnol unrhyw wladwriaeth Ewropeaidd," atebodd Clinton ...

Potser només se'm volia treure de sobre i era un no comment elegant. Però ho interpreto com el fet que els EUA no s'oposaran a la independència i això tranquil·litza molt els nostres electors. Ni Washington ni Brussel·les no permetran cap tipus de violència i Espanya seria molt estúpida si tornés a fer-la servir, perquè l'opinió pública internacional s'implicaria a fons a favor de Catalunya. No us podran aturar, no heu de tenir por.

“Ceisio cael gwared arnaf yr oedd efallai, ond ‘dim sylw’ ceinwych fu hwnnw. Ond yr wyf yn ei ystyried yn ddatganiad na fyddai yr Unol Daleithau yn wrthwynebus i annibyniaeth ac mae hynny yn galonogol iawn i'n hetholwyr ni. Ni fydd na Washington na Brwsel yn caniatáu yr un fath o drais, a byddai Sbaen yn hurt pe defnyddiai drais unwaith yn rhagor, am y byddai y cyhoedd mewn gwledydd eraill yn gadarn o blaid Catalonia. Ni allant eich stopio, ni ddylech fod arnoch ofn.”

L'expulsió de la UE i de l'euro és només un espantall?

Dim ond codi bwganod yw dweud y bydd Catalonia yn cael ei diarddel o’r Undeb Ewropeaidd ac o’r ewro?

A Brussel·les ningú no us voldrà fer fora, sou un país ric que ja compleix tots els requisits per ser-ne membre. No serà cap procés llarg i feixuc: quan el mur de Berlín va caure, els canvis a l'Alemanya de l'Est van ser molt ràpids. I passarà el mateix amb l'ampliació interior de la UE. Un efecte dominó.

Ym Mrwsel nid oes neb am eich gyrru allan, gwlad gyfoethog ych chi sydd eisoes yn bodloni'r holl ofynion ar gyfer aelodaeth. Ni fydd yn broses hir a beichus - pan syrthiodd Mur Berlin, bu’r newidiadau yn Nwyrain yr Almaen yn gyflym dros ben. A bydd yr un peth yn digwydd gydag ehangu mewnol yr UE. Effaith dómino fydd.

Qui guanyarà la cursa, qui s'independitzarà primer?

Pwy fydd yn ennill y ras, pwy gaiff gyntaf ei hannibyniaeth?

Els gal·lesos us portem alguns anys de retard, però també ens arribarà el dia, així que ajudem-nos els uns als altres. El més realista és pensar que Escòcia serà la primera, perquè el referèndum ja està convocat, el 2014, i si guanya el sí no crec que Catalunya pugui anar més ràpid. Cal fer les coses ben fetes: la consulta i tot el procés legislatiu han de ser impecables perquè ni Brussel·les ni ningú no pugui qüestionar-ne la legitimitat democràtica. Catalunya podria ser independent el 2016.

Mae Cymru rai blynyddoedd ar ei hôl hi, ond daw ein dydd ninnau hefyd. Yr ŷm yn cynorthwyo ein gilydd felly. Mae’n fwy realistig meddwl taw yr Alban fydd y gyntaf, gan fod y refferendwm wedi ei alw yn barod ar gyfer y flywddyn 2014, ac os enilliff yr “Ie” nid wyf yn meddwl y gall Catalonia fynd yn gyflymach na hwy. Rhaid gwneud pethau'n iawn a rhaid i’r pleidleisio a'r holl broses ddeddfwriaethol fod yn hollol gywir oherwydd ni all Mrwsel na neb arall fwrw amheuaeth ar ei ddilysrwydd. Gallai Catalonia fod yn annibynnol yn 2016.

I si guanya el no?

Ac os enilliff y ‘Na’?

No ens rendirem. Els gal·lesos ja vam perdre un referèndum per recuperar el nostre Parlament als anys setanta, però el 1999 ho vam tornar a intentar i vam guanyar. I l'any passat el sí va arrasar en una altra consulta per dotar-lo de capacitat legislativa total. Només el 10% dels gal·lesos som independentistes, però és esperançador que el 70% vulguin més competències. La llengua s'estava morint fa 30 anys, ens en vam adonar a temps i ara cada cop la parla més gent.

Fyddwn ni ddim yn plygu i’r drefn. Fe collom ni’r Cymry refferendwm i adfer ein Senedd yn y saithdegau, ond yn 1999 cynigiasom unwaith eto, ac ennill a wnaethom. A’r llynedd enillodd o bell mewn pleidlais arall i roi iddi bwerau deddfu llawn. Dim ond 10% o’r Cymry sydd yn annibyniaethwyr, ond mae'n galonogol bod 70% yn ymofyn mwy o rym. Bu’r iaith yn marw 30 mlynedd yn ôl, sylweddolasom mewn pryd a bellach mae mwyfwy o bobl yn ei siarad.

Què li sembla la iniciativa d'El Punt Avui?

Beth ych chi'n meddwl am fenter newydd* newyddiadur El Punt-Avui?*

[*Yr unig newyddiadur cenedlaethol yn Gatalaneg fu’r ‘Avui’ (Heddiw), a sefydlwyd yn 1979, a dros y blynyddoedd bu yn gyffredinol yn cefnogi’r blaid ‘wladgarol’ Convergència i Unió (CiU), clymblaid y dde-ganol sydd yn gwrthwynebu annibyniaeth i Gatalonia.

Rhwydwaith o bapurau newydd rhanbarthol fu El Punt; pan aeth yr Avui yn fethiant ariannol, fe’i prynwyd gan cwmni El Punt ac fe roed y ddau at ei gilydd yn 2011. Ar ddechrau mis Gorffennaf datganodd na fyddai ei safbwynt yn amwys fel o’r blaen, a’i fod wedi penderfynnu ymgyrchu dros annibyniaeth i’r genedl. Er bod, yn ôl pôl piniwn diweddar, 51% o drigolion Catalonia yn dymuno cael annibyniaeth, mae gweddill y wasg Gatalanaidd, ar wahân i ambell newyddiadur lleol, yn gwrthwynebu ymadael â Sbaen]

És meravellós que la societat civil i un diari es posin al capdavant i pressionin el govern i els partits, increïble, a Gal·les no tenim res de semblant. Us envejo perquè podeu votar més d'un partit independentista, triar dreta o esquerra, i nosaltres només tenim el Plaid Cymru. Però he de dir que als catalans us obsessiona repetir com de diferents sou dels espanyols, tot i que les similituds amb els andalusos o madrilenys són òbvies. S'ha de ser realista: jo reconec que tinc moltes coses en comú amb els anglesos i el fet de tenir humor britànic no em fa sentir menys gal·lesa.

Mae'n wych bod y cyhoedd a phapur newydd [dyddiol] yn achub y blaen ac yn rhoi pwysau ar y llywodraeth a’r pleidiau gwleidyddol*.

 [*Etifeddiaeth degawdau o unbennaeth Ffasgaidd efallai, a’r sustem ‘rhestr’ a ddefnyddir mewn etholiadau. Nid yw’r etholwyr yn disgwyl i’r gwleidyddion weithio dros yr etholwyr. I blaid y mae’r etholwyr yn pleidleisio, ac nid oes modd cael gwared o’r gwleidyddion sydd yn herwgipio’r blaid wedyn at eu dibenion eu hunain, ac sydd yn anwybyddu addewidion y maniffesto. Mae’r etholwyr wedyn yn trefnu protestiadau a gwrthdystiadau i ofyn i’w gwleidyddion wneud y gwaith y dylent ei gwneud]

Mae’n beth hynod - yng Nghymru nid oes gennym y fath beth. Yr wyf yn lled eiddigeddus am y gallwch bleidleisio i fwy nag un blaid annibyniaethol, a dewis naill ai’r chwith neu’r dde; Plaid Cymru yn unig sydd gennym ninnau.*

[*Nid yw’n hollol gywir. Plaid ranbarthol yn y bôn yw’r blaid dde-ganol CiU. O bryd i’w gilydd, i chwarae i’r gáleri a boddháu eu hetholwyr, y maent yn mynnu taw cenedl yw Catalonia - peth na all llywodraeth Sbaen ei dderbyn. Efallai fod mwyafrif eu pleidleiswyr o blaid annibyniaeth erbyn hyn, ond nid yw CiU wedi newid ei bólisi o fod yn fodlon aros fel rhanbarth o Sbaen ac ambell hawl arbennig].

Ond rhaid i mi ddweud y bydd y Catalaniaid yn dweud byth a hefyd hyd at syrffed mor wahanol yr ych o’ch cymharu â’r Sbaenwyr, er bod y tebygrwydd rhyngoch a phobl Andaliwsia neu Madrid yn amlwg.*

[*Peth ansicr yw hyn yn y fy marn i - mae’r gwahaniaeth yn un amlwg, yn y lle cyntaf am fod y Catalaniaid yn siarad eu hiaith eu hun. Efallai bod trigolion Catalonia yn ymddangos yn Sbaenwyr i lawer o’r tu allan am mai Sbaenwyr yw’r mwyafrif yma erbyn hyn - ar ôl y ddau fewnlifiad enfawr , y cyntaf o gyfeiriad Deheubarth Sbaen yn y chwedegau a’r saithdegau, a’r ail o ben baladr byd, ond yn enwedig o Dde América a Moroco, o ryw 1995 ymlaen, dim ond ryw drydedd ran o’r boblogaeth yw’r Cataloniaid yn eu gwlad eu hun.

Mae’r ffaith bod 51% o blaid annibyniaeth yn hynod - ond yn sicr iawn ysgogiadau economaidd sydd gan y mewnfudwyr a’u disgynyddion sydd yn cefnogi annibyniaeth, yn hytrach na dymuno achub yr iaith Gatalaneg, sydd yn prysur farw, a geir fel rheswm cryf dros annibyniaeth ymhlith y brodorion. Mae pólisi ‘tir llosg’ llywodaeth Sbaen, hynny yw i adael Catalonia yn rhanbarth mor dlawd fel na fydd annibyniaeth yn opsiwn yn y pen-draw, wedi effeithio hefyd ar y mewnfudwyr o Sbaen, sydd i fod yn bumed golofn o fewn y wlad yn ôl cynlluniau Franco yn y chwedegau.]

Rhaid fod yn realistig. Yr wyf yn cyfaddef bod gennyf lawer yn gyffredin ac nid yw’r ffaith fod gennyf synnwyr digrifwch Prydeinig yn gwneud i mi deimlo'n llai o Gymraes.

Pels gal·lesos som espanyols?

Sbaenwyr ŷn ni o safbwynt y Cymry?

Si canviéssiu el nom del Barça per Catalunya FC podríeu tenir estat propi demà, això us permetria que a l'estranger la gent del carrer no us associés a Espanya, les caceres a Botswana i el desastre dels bancs. Molts catalans heu de dir que sou de Barcelona, tot i no ser-ne, perquè us posin al mapa. Jo vagi on vagi del món no he d'explicar què és Gal·les gràcies a l'equip de rugbi.

Dim ond i chi newid enw Barça a’i alw yn “Glwb Pêl-droed Catalonia” fe fyddai gennych eich gwladwriaeth eich hunain yfory nesaf. Yn y modd hwnnw ni fydd pobl mewn gwledydd eraill yn eich cysylltu â Sbaen, â helféydd yn Botswana*

[*cafodd brenin Sbaen ddamwain yn Botswana ym mis Ebrill eleni a daeth i’r amlwg ei fod wedi teithio yno i saethu eliffantod â’i gariad, dan adael ei wraig gartref yn eu palas]

a thrychineb y banciau. Mae rhaid i lawer o Gatalaniaid ddweud taw rhai o Barcelona ŷnt, er nad ŷnt yn byw yno, i gael eu lleoli ar y map. Ar y llaw arall, i le bynnag yr wyf innau yn teithio nid oes rhaid i mi esbonio beth yw Cymru, diolch i’n tîm rygbi ni.

Dolen-gyswllt ar gyfer y cyfwelliad gwreiddiol: http://www.elpuntavui.cat/noticia/article/3-politica/17-politica/562076-catalunya-podria-ser-independent-el-2016.html